2-nji tejribe işi

Tema:

In�e daramanyň tehnologi�asy.

Işiň maksady:

S�ỳ�miň esasy hil g�rkezjilerine� baha bermek.

�umuş:

1. Hile baha bermegi� zerurlygy we standart howa şertleri.

2.�ig maly sa�lamak.

3.S��mleri� esasy hil g�rkezjileri.

1. Hile baha bermegi� zerurlygy we standart howa şertleri.

Watkadaky s�ỳ�mleriň paralleleşdirilişi.

Paralleleşdirme derejesiniň ykdysady we hil taỳdan t�siri ulydyr. Onuň iň amatly derejesini g�zlemeli, seb�bi iň ỳokary we iň pes paralleleştirmeleriň ikisi hem gowy d�l. Birinjiden, eger �n�m uzynlygyna gowy ugrukdyrylmadyk bolsa, ỳagny s�ỳ�mler tertipsiz ỳerleşen bolsalar bu �agda� has uzyn s�ỳ�mleriň ỳitmegine getirer. Tegelek darak galy� s��mli pişgeden ge�ende s��mleri topar-topar �kid��r. �agny s�ỳ�mler n��e k�p paralleleşdirilse, şon�ada galyndylary� mukdary k�peler. In�e darak galyndylaryň mukdary k�pelende, hemişe-de ỳ�pl�giň hili h�kman gowylanmaly di�en zat �ok. Galyndylary� belli derejesinden so�, �n�mi� hili artyk gowylanma�ar, emma pe�daly s��mler �itm�ge dowam ed��r. �yk�an galyndylary� amatly mukdary �ň�nden bellenilen bolmaly.

Beỳleki tarapdan, s��mler artykma� paralleleşdirilen bolsalar, in�e daralan watka� i�ind�ki kem�ilikleri� sany k�pel��r.� Onu� seb�bini d�ş�nmek ��in in�e darama prosessi� dowamyndaky goparma işine garap ge�eli. Gysa�larda gysdyrylyp daralan s��mleri� gatlagyndan takmyn 1/5 b�legi goparylyp alyn�ar. Eger galy� s��mli gatlagy� d�z�mind�ki s��mler tertipsiz �erleşen bolsalar, olary� arasyndaky nepsler, hapalar we başga kem�ilikler a�yrylman saklan�ar. Emma s��mler juda paralleleşdirilen bolsalar kem�ilikler saklananoklar-da goparylyp alyn�ar we �n�mi� i�ine ge��rler. In�e daralan watka� neps sany k�pel��r. Mundan başga, s��mler juda tertipli �erleşseler, olar biri-birine gowy �apyşma�arlar, watkany� gatlary bolsa �zara gowy a�yrylma�ar. Bu �agda� gaty paralleleşdirilen watkalary� t��jermegine getir��r.� Paralelleşdirilmesi darak we in�e darak maş�nlary� arasyndaky bolup ge��n s��mleri� �ekimine baglydyr.� �nji suratdan g�rn�şi �aly, �ekimi�, �agny paralleleşdirme artmagy bilen galyndylary� sany we �n�mi� arassalygy pesel��r, ��pl�gi� �z�lme berkligi bolsa art�ar.

� -nji surat. In�e darama g�rkezjileri� �ekime bolan baglylygy. A � g�rkezji, B � darak we in�e darak arasyndaky �ekim.

Watkanyň galyňlygy (agramy).

Watkadaky hapalaryň s�ỳ�mlere ỳapyşma g�ỳji diňe s�ỳ�mleriň tertipsiz ỳerleşmegine bagly bolman, s��mleri� mukdaryna hem bagly. Watka n��e galyň bolsa, şon�ada ol hapalary gowy saklar. Soňra watkanyň g�wr�mi belli derej� �enli n��e uly bolsa, şon�ada gysa�laryň s��mleri dişl�p gysyşy ỳokary bolar. Erbet tarapy - galyň watka hemişe daraga uly agram salỳar, bu bolsa in�e daramagy� tertipsiz ge�megine eltỳ�r. Şu ỳagdaỳda silindrik darakdan daş ỳerleşen s�ỳ�m in�e daramadan halas bolup bilỳ�r. Seb�bi darak tutuş s�ỳ�mli gatlakdan ge�m�ge ukyply bolma�ar. Daraga artykma� agram salynmagyň zyỳany watkanyň saklaỳjylyk ukybynyň getir��n peỳdasyndan uly. Şonuň ��in �nd�rijiligiň we hiliň arasyndaky amatly bir ��zg�di g�zlemeli. Nah egirmede watkanyň i� amatly in�eligi adat�a 55 we 75 kteks arasynda ỳatỳar.

Watkanyň deň�l�egliligi.

Watka �z inine g�r� n��e birsydyrgyn bolsa, şon�ada gysa�lar ony gowy gysyp bil��rler. Şonuň ��in watkany d�zg�nleşdirmek bu in�e daramada m�h�m işdir. Watkanyň ỳokary birsydyrgynlygyny gazanmagyň iň netijeli usuly bu pişgeleri goşmakdyr � lentalary goşmak (birleşdirmek) usuly hi� ha�an bular ỳaly netijeli bolup bilmez. Şu tarapdan watka (Lap) birleşdiriji maşyn elmydama iň gowy netijeleri berỳ�rdi we hiliň uly derejede gowylandyrmagyny g�rkezip bilỳ�rdi. Diňe Lap maşynda watka lap g�rn�şinde alty gat goşulyp birleşdirilỳ�r. Emma h�zirki zaman ỳokary �nd�rijilikli egirm�� taỳỳarlaỳjy we in�e daraỳjy maşynlar ulanylanda alty gat goşma bilen iki ỳa-da �� gat goşma garanyňda hiliň ep-esli gowylandyrmagyny gazanmak m�mkin d�l.

�Gysa�laryň arasynda gysdyrylan lentalar.

Gysa�dan �ykyp duran s�ỳ�mler.

Eplenmeleriň ỳerleşiş tertibi.

M�lim bolşy ỳaly s�ỳ�mler daraga berlende olaryň eplenen u�lary �ň�nde bolmaly. Bu diňe eplenmeleriň d�zelmegine ỳardam etm�n watkaň arassalygyny hem gowylandyrỳar. Eger watka in�e daraỳjyda ỳalňyş tarapy bilen iỳmitlendiilse nepsleriň sany g�ỳ�li k�pelip bil��r. S�ỳ�mleriň eplenmeleriniň sany we şekili birinjiden s�ỳ�mleriň gatylygyna baglydyr. S�ỳ�mler n��e ỳogyn bolsalar, şon�a-da gatylyk kwadrat ỳa-da kub derejede art�ar. In�e we ỳogyn s�ỳ�mleriň gatylygy �r�n ki�i bol�ar. Şonuň ��inem olarda has k�p we has uzyn eplenmeler (krỳu�oklar) emele gel��r, olaryň şekili nal g�rn�şde bolỳar, şol bir wagtda gysga s��mleri� eplenmeleri hoke�-ta�ak şekilli bol�ar. Şoňa baglylykda s�ỳ�mleriň eplenmeleriniň egirme işine ed��n t�siri s�ỳ�mleriň in�eligi bilen artỳar. Ha�anda gysga s�ỳ�mler egrilende eplenmeleriň �hmiỳeti uly bolmaỳar.

In�e daramagy� hile ed��n t�siri.

In�e darama d�rli egirme �n�m�iliklerde ulanylyp bilỳ�r. Hiliň gowylandyrylyşy degişlilikde giň ��klerde �ỳtg�p bilỳ�r. In�e daralan ỳ�pl�kler hiliň synplaryna g�r� şeỳle toparlara b�l�nip bilerler:

� ỳarym in�e daralan, galyndylaryň mukdary 5-10 %;

� normal in�e daralan, galyndylaryň mukdary 10-20 %;

� super in�e daralan, galyndylaryň mukdary 20 % ỳokary;

Eger galyndylaryň mukdary 10 %-den aşak bolsa, s�ỳ�miň sortuny bir ỳa-da iki dereje k�peldip hili �eterli derejede gowylandyrmak we goşma�a gysga s��mleri a�yrmak bol�ar. In�e daralan galyndylaryň mukdary �r�n seỳrek ỳagdaỳlarda 20 %-den ỳokary bolup biler. Ol adat�a �r�n in�e ỳ�pl�kleri egirmek ��in ulanylỳar. In�e daralan ỳ�pl�giň berkligi (in�e daralan galyndylar 10 % bolsa) kard ỳ�pl�giň berkliginde 10 % ỳokarydyr. Emma in�e daralan galyndylaryň mukdary 10 %-den ỳokary edilip k�peldilse �ykỳan ỳ�pl�giň berkligi k�n bir gowylandyrylma�ar. Ỳ�pl�giň d�zg�nsizligi in�e daramada berklige meňzeş şekilde gowylandyrylyp bilỳ�r. Ỳ�ne in�e daralan galyndylaryň mukdarynyň k�pelmegi bilen kem�ilikleriň we hapalaryň sany has gowy derejede azaldylyp biler. Kard �n�mlere garanyňda in�e daralan s�ỳ�mden edilen �n�mlerde �z�lmeler has se�rek ỳ�ze �ykỳar. Emma ỳ�pl�giň hil g�rkezijileriniň gowylandyrylmagy in�e daralan galyndylaryň mukdaryna g�ni �yzykly bagly d�ldir.��

Mysal ��in: eger galyndylaryň mukdary 20 %-den ỳokary bolsa, berklik we d�zg�nsizlik artyk gowylandyrylma�ar, ahyrky �ykan ỳ�pl�giň �z�lmeleri bolsa tersine k�pel��rler. Diňe kem�ilikleriň sany azalmaga dowam ed��r.

D�rli hil g�rkezijileriň in�e darak galyndylaryň mukdaryna baglylygy.

a - ỳ�pl�giň hil g�rkezijileri, %;

b � in�e darak galyndylaryň mukdary, %;

I - ỳ�pl�giň berkligi; II - ỳ�pl�giň birsydyrgynlygy;�� III - ỳ�pl�kd�ki kem�ilikleriň sany.

başla�arlar.

Barlag soraglary:

1. �ig maly� hili ha�sy howa şetrlerde we enjamlarda barlan�ar?

2. �ig mal sa�lananda ha�sy �agda�lar g�z ��nde tutulmaly?

3. Pagta s��mini� hil g�rkezjilerini� toparlara b�l�nişi.