Garyşdyrmanyň
görnüşleri
1. Garyşdyrma işleriñ görnüşleri.
2. Kipleri garyşdyrmak.
3. Pişgeleri garyşdyrmak
4. Watkalary garyşdyrmak.
5. Lentalary garyşdyrmak.
6. Süỳümleri garyşdyrmak
7. Fitilleri garyşdyrmak.
Umumy sapagyň beýany
1.Garyşdyrma
işleriñ görnüşleri.
Garyşdyrma
işlerini önümçiligiñ dürli
geçişlerinde amala aşyryp bolýar. Onuñ
üçin her hili usullar, enjamlar, maşynlar we önümler
ulanylýar. Garyşdyrmanyñ şeýle
mümkinçiliklerini tapawutlandyryp aýry toparlara bölmek
bolar.
Garyşdyrmanyñ görnüşi |
Önümçiligiñ
geçişi |
Kipleri garyşdyrmak |
Tüýdüji arassalaýjy
enjamlardan öñ |
Bölekleri (çogdamlary) garyşdyrmak |
Tüýdüji arassalaýjy
enjamlaryñ içinde |
Pişgeleri garyşdyrmak |
Saýyjy maşynda |
Watkalary garyşdyrmak |
Watka-ribbon maşyn (UNILAP) ýa-da
garyşdyryjy jer maşyn |
Lentalary garyşdyrmak |
Jer maşyn, lenta birleşdiriji
maşyn, inçe daraỳjy maşyn |
Aýry süýümleri
garyşdyrmak |
Darak, OE
egriji maşyn |
Fitilleri garyşdyrmak |
Ring egriji maşyn |
Garyşdyrma
tertipleşdirilen we tertipleşdirilmedik ýolda amala
aşyrylyp bilinýär.
Tertipleşdirilmedik
garyşdyrmada garyndynyň düzüjilerini bir ýerde bile
üỳşürip tertipsiz we tötänleỳin
görnüşde garỳarlar (meselem
tüýdüji-arassalaýjy maşynlaryň
bunkerlerinde). Tertipleşdirilen garyşdyrmada her düzüjini
maşyna tertipli we takyk ölçenen görnüşde
berỳärler (meselem terezili iỳmitlendiriji). Dürli
garyşdyrma prosessler biri-birinden edilýän
çykdaỳjylara görä, zähmeti talap edijiligine
görä, garyşdyrmanyň tertipliligine görä,
ỳüze çykyp biljek ỳalňyşlyklaryna
görä we ỳönekeỳliklerine görä gaty
tapawutlanỳarlar. Her usulynyň artykmaçlyklary we
ỳetmezçilikleri bar. Şonuň üçin bir
garyşdyrma usulyny mydama-da beỳlekiden öňde goỳmak
bolmaz.
2.
Kipleri garyşdyrmak.
Bu usul
önümçiligiň başynda amala aşyrylỳar. Ol
tebigy hem-de sintetik süỳümler üçin deň
ulanylỳar, sebäbi hatda sintetik süỳümleriň
häsiỳetleri hem häsiýetleri boýunça
üỳtgäp bilerler. Pagta egirmede bir wagtda 6 dan 60-a çenli kip
tüỳdülmäge goỳulỳar. Eger seresaply ulanylsa,
bu usul bilen ỳüplügiň häsiỳetleriniň
ỳyllaryň dowamynda gyradeň saklanmagyny üpjün etmek
bolỳar. Garyşdyrmanyň şertleri örän
ỳagşy bolarlar, eger garyşdyrma tertipli
geçilýän bolsa, ỳagny kipler saỳlananda we
ỳerleşdirilende süỳümiň uzynlyk, inçelik
we berklik ỳaly görkezijileriň jemi ortaça bahalary hemme
kipler üçin meňzeş bolmaly.
Önümçiligiň indiki geçişleri üçin
keseligine tarap gowy garyşdyrylan süỳüm
taỳỳarlanylỳar, emma biri-birinden gaty tapawutlanỳan
çig mal garyşdyrylyp ulanylsa (meselem: tebigy we sintetiki
süỳümler garyşdyrylsa) garyndy uzynlygyna gowy
garyşdyrylmadyk bolar, çünki materialyň bölejikleri
tertipsiz alynỳar, indiki geçişlerde garyndynyň
bozulmasy ỳüze çykyp bilỳär.
3. Bölekleri (çogdamlary)
garyşdyrmak.
Bu garyşdyrma usuly kip
garyşdyrmadan has inçe edilýän usuldyr. Onuň
ähmiỳeti gitdigiçe artỳar, sebäbi indi awtomatik
kip tüỳdüjiler giňden ulanylỳar. Bu maşynlar
bilen süýümiň böleklerini garyşdyrmak işi
tertipsiz şekilde amala aşyrylỳar. Bu iş belli derejede
her tüỳdüji arassalaỳjy maşynyň içinde
bolup geçỳär, ỳöne terezili maşynlarda
(iỳmitlendirijide we garyşdyryjyda) ol tertipli şekilde-de
edilip bilỳär. Bölekleri garyşdyrmagyň
artykmaçlyklary we ỳetmezçilikleri kip
garyşdyrmagyňky bilen meňzeş, ỳöne onuň hem
uzynlygyna hem keseliginede tarap garyşdyrmagyň hili has gowy,
çünki ony ölçäp edip bolỳar. Emma uzynlygyna
garyşdyrmany has hem gowylandyryp bolỳar, eger-de garyşdyrma göni
darakdan öň edilse, çünki darakda
süỳümler az togalanỳar we garyndy bozulmaỳar.
Bölekleri ỳa-da çogdamlary garyşdyrmak köp
ỳurtlarda egirmäniň iň möhüm garyşdyrma
usulyna öwrüldi.
-nji
surat. Tüýtme-arassalama
bölüminde awtomatik kip tüýdüji maşynlar
üçin 4 sany dürli görnüş kipleri
garyşdyryp harmanyñ düzülişi.
4.
Pişgeleri garyşdyrmak.
Bu usul öňki zamanda pagtany
sintetiki süỳümler bilen garyşdyrmak üçin
ulanylỳardy, ỳöne häzirki wagtda ol az ulanylỳar.
Bu usul üçin hökman goşduryjy saỳyjy maşyn
gerek bolup durỳar. Onuň hem keseligine hem uzynlygyna tarap
garyşdyrma hili örän gowy bolýar, sebäbi bu
ỳerde togalanma hereketi bolmaýar. Ondan soň dürli
iỳmitlendirilỳän materiallary sazlap işlemek
bolỳar. Emma bu usulyň uly ỳetmezçiligi bar. Ol juda
çylşyrymly we gymmat, sebäbi önümçilige
ỳene-de goşmaça bir geçişi goşmaly
bolỳar.
-nji surat. Saýyjy maşynda pişgeleri
garyşdyrmak.
5. Watkalary garyşdyrmak.
Watka
garyşdyrmasy ribbon watka maşynlarda köp wagtlap
ulanylỳardy. Bu maşyn inçe daraỳjy maşyn
üçin örän deňölçegli pişgäni
taỳỳarlaỳar. Mundan başga watka garyşdyrma usuly
ỳörite watka garyşdyryjy jer maşynlarda hem
ulanylỳar. Watka garyryjy jer maşynda material lenta
görnüşinde däl-de watka görnüşinde berilỳär. Netijede uzynlygyna
garyşdyrmasy oňat hilli bolỳar. Keseligine tarap
garyşdyrmasy lenta garyşdyrmak usulyna garaňda has oňat
bolýar.
-nji surat. Watkalary garyşdyrma.
6.
Lentalary garyşdyrmak.
Köp
halatlarda tebigy we sintetiki süỳümleriň
garyşdyrylmasy henizem lenta görnüşde jer maşynda
amala aşyrylỳar. Onuň bilen iň oňat hilli uzynlygyna
tarap garyşdyrmasyny üpjün edip bolỳar. Jer maşyna
berilýänçä çenli garyşdyrylmaga
niýetlenen her aỳry çig mal oňa laỳyk
gelỳän aỳry maşynda aỳratyn
işlenilỳär. Pagta egriji kärhanalarda adatça iki
geçiş jer maşyn bolýar, ỳüň we
ỳüpek egirmede bolsa has köp geçiş ulanylyp
bilýar. Ỳöne sintetik süỳümler garyşdyrylanda
goşmaça garyşdyrma geçişi goỳmaly
bolỳar. Meselem 67/33
garyndyny taýýarlamak üçin garyndynyň bir
düzüjisinden dört lentany, beỳleki düzüjiden iki
lentany iỳmitlendirmeli. Bu usulyň esasy ỳetmezçiligi
keseligine tarap garyşdyrmagyň pes hilli bolmagyndadyr. Soň bu
usulda jer maşynyň goşmaça bir geçişi gerek
bolỳar. Jer maşyndan soň adatça hiç
ỳörite garyşdyryjy maşyn goýulmaỳar. Eger
düzüjiler uzynlygyna gowy garyşdyrylmasa ahyrky
çykỳan önümiň daşynda çyzyklar we
zolaklar ỳüze çykar (matanyň ýüzi ala bolar).
-nji surat. Dürli çig maldan ýasalan
lentalaryñ yzygider garyşdyrylyşy.
7.
Süỳümleri garyşdyrmak.
Iň
çuň garyşdyrma hiç şübhesiz aỳry
süỳümler garyşdyrylanda gazanylýar. Bu usuly
diňe darak maşynlarda (pagta üçin az derejede,
ỳüň üçin uly derejede) we rotor egirmede (gysga
aralyklar üçin) amala aşyryp bolỳar. Bu maşynlarda tertipli
ölçenen garyşdyrmany amala aşyryp bolmaỳar,
diňe öň ýasalan garyndynyň hilini gowylandyryp
bolỳar.
8.
Fitilleri garyşdyrmak.
Bu
usul esasan uzyn ştapelli egriji kärhanalarda ulanylỳar,
gysga ştapel üçin indi kän ulanylmaỳar. Fason, ỳüň
ỳüplükleri öndürmek üçin giňräk
ulanylỳar. Dürli reňkli iki sany fitil ring egriji
maşynyň çekim abzalyna bir-wagtda
iỳmitlendirilỳär. Süỳümler çekim
abzalyň içinde garyşdyrylmaỳar, ỳöne
ỳüplüge tow berilỳär. Ahyrda çykan
sapagyň içinde bir ỳa-da beỳleki reňk gysga
aralyklarda gezekleşip has gowy görünỳär. Bu
ỳüplüklere Žaspe
diỳilỳär.
-nji
surat. Žaspe ýüplük.
Barlag soraglary:
1.
Garyşdyrma
işleriñ her görnüşiniñ doly
häsiýetlendirmesini bermeli: amala aşyrylyşy,
aýratynlyklary, artykmaçlyklary we ýetmezçilikleri,
ulanylýan ýerleri.