Tema: |
Goşma we hil sazlama. |
Işiň
maksady: |
Düzgünleştirmegiñ esasy usullaryny öwrenmek |
İumuş:
1. Hile baha bermegiñ zerurlygy we standart howa şertleri.
2.Çig maly saılamak.
3.Süıümleriñ esasy hil görkezjileri.
1.Önümçilikde deñölçegliligiñ bozulmasy.
Egirme kärhanalarda önümiñ
düzgünsizligi jer maşyndan soñ geçişden geçişe köpelip barıar. Onuñ iki sebäbi bar:
·
Jer maşynda önüm inçelıär, onuñ kese kesiginde süıümleriñ sany
azalıar. Süıüm näçe az bolsa şonça da olary deñ
ölçegli ıerleşdirmek kyn bolıar.
·
Her çekim işi düzgünsizligi artdyrıar.
Her maşynyñ önümiñ umumy
düzgünsizligine edıän goşandyny şeıle hasaplap bolıar.
CV2hakyky =
CV2iımit + CV2goşmaça
Meselem,
CV2goşmaça
= CV2hakyky - CV2iımit
CVgoşmaça
== 13%
2.Düzgünleştirmegiñ esasy ıollary.
Önümçiligiñ
her geçişi düzgünsizlik kemçilikleriñ çeşmesi bolup biler. Aıratynda
çekim abzal düzgünsizligi güıçli artdyrıar. İüplügiñ
gerekli häsiıetlerini almak üçin önümçilik prosessine düzgünleştirme
işleri goşmaly bolıar. Düzgünleştirmegiñ üç sany esasy
ıollary ulanylıar:
·
Goşma
·
Hil sazlama
·
Bir-wagtda çekme we tow berme
Esasan
goşma ulanylıar, ıöne soñky wagtlar sazlamanyñ ähmiıeti artyp barıar. Bir-wagtda çekme we tow berme
usuly diñe ıüñüñ apparat egirme kärhanalarynda ulanylıar.
3.Goşma.
Bu takyk dä emma
ıönekeı we amatly usuldyr. Bir-näçe önüm, meselem lentalar goşulup
bilelikde çekim abzala iımitlendirilıär ( -nji
( -nji
4.Keseligine garyşdyryp goşmak.
Aslynda her
goşma işi keseligine goşmaklyga getirıär sebäbi iımitlendirilıän
önümler ıan-ıana goıulyp goşulıar. Emma keseligine tarap
garyşdyryp goşmak işi bu bir aıry usuldyr. Bu usul boıunça maşynlaryñ bir geçişnden çykıan önümler
indiki geçişiñ maşynlarynda garyşdyrylyp goıulıar.
Meselem her bir darak maşyndan çykıan çelekler indiki gelıäñ jer
maşynda ıan-ıana goıulman beıleki darak maşynlaryñ çelekleri bilen
garyşdyrylyp goıulıar( -nji
( -nji
( -nji
İa-da bir geçiş
jer maşyndan çykan çelekler indiki geçiş jer maşynlarda bir
ıerde toplanyp ıerleşdirilmeıär, olar başga jer maşyndan çykan
çelekleri bilen deñ ıaıradylyp ıerleşdirilıär. Öñki
zamanlarda saıyjy maşynlardan çykan pişgeleri (watklary) darak
maşyndan öñürti goşup garyşdyrmak usuly köp peıdalanylıardy.
Iki çykyşly jer maşynlarda her çykyşdan çykan
çelekleri beıleki çykyşyñ çelekleri bilen atanak (küşt) tertipde
ıerleşdirip keseligine goşmany gazanıarlar.
Keseligine garyşdyrmak
hem uzyn aralykda deñölçegliligi hem garyşdyrmany gowulandyrıar. İöne häzirki zaman egirme
önümçilikde maşynlaryñ geçişeriñ sanynyñ yzygider azalmagy bilen we
çykaryş tizlikleriñ artmagy bilen düzgünleştirmegiñ bu usulynyñ ähmiıeti
gitdikçe azalıar.
5. Süıümleri goşmak.
Öñki
zamanalar goşmany diñe lentalar we watkalar ıaly ıarym-taııar önümler üçin
ulanyp bolıardy. Rotor egiriji maşyn egirme önümçilige girizilenden soñ
goşmanyñ has güıçli usulyny, ıagny süıümleri goşmak usulyny
peıdalanmak mümkin boldy. Open-end egirmede egiriji
maşynyñ açyjy oklawy iımitlendirilıän lentany aıry-aıry süıümlere çenli
bölüşdirip tüıdıär. Bu süıümler soñ rotorda
ıygnalyp, biri-biriniñ ıanynda tertipli goıuşdyrylıar. Şeılelikde süıümler garyşdyrylyp we goşulyp gowy
düzgünleştirme täsirini berıärler. İöne
düzgünleştirme diñe rotoryñ töwereginiñ uzynlygynda amala aşyrylıar.
Lentadaky uzyn aralykda düzgünsizligini bu usul boıunça
aradan aıyryp bolmaıar.
6.Hil sazlama
Awtomatik hil sazlamagyñ iki
ıoly bar: açyk-zynjyrly gözegçilik we ıapyk-zynjyrly gözegçilik. İapyk – zynjyrly gözegçilik ulgamynda awtomatik sazlanyşyñ
netijeleri ulgamyñ çykyşynda yzygider ölçenip durıar. İagny ulgam öz-özüne gözegçilik edip bilıär. Bu usullaryñ ikisem egirme kärhanalarda ulanylıar. Iki
ıagdaıda hem ilki bilen geçıän süıümleriñ göwrümi ölçenilıär, soñ çekim
sazlanylıar. Awtomatik hil gözegçiligiñ manysyny
düşunmek üçin jer maşynyñ çekim abzalynyñ mysalyny getrip bolar.
7.Çekimiñ sazlanylyşy.
Hili sazlap
düzgünleştirmek üçin çekim üıtgedilıär. Çekim abzalda öñki çekim
bilen esasy çekim sazlanyp bilıär, emma köplenç esasy
çekim sazlanıar. Sebäbi ony uly derejelerde üıtgedip inçe
sazlamak bolıar. Öñki çekim az ulanylıar sebäbi
onda howply typma kemçilikleri ıüze çykyp bilıärler.
Soñ çekimi
giriş we çykyş tizlikleri sazlap üıtgedip bolıar. Köplenç giriş tizlik
üıtgedilıar sebäbi çykyş tizligi üıtgedilse öndürijilik hem üıtgeıär. Emma darak maşyn bilen jer maşyn birleşdirilen bolsa
tersine - giriş tizlik hemişelik saklanmalydyr.
8.Açyk-zynjyrly gözegçilik.
Çekim abzala
önümiñ girıän ıerinde ölçeıji sensor (duıgur) goıulıar. Ol önümiñ
hakyky ölçegini (göwrümini) dürli usullarda yzygider ölçäp durıar – mehaniki,
optiki, howa arkaly ıa-da başga usullarda. Soñ ölçegler barada
signal berıär. Sazlaıjy abzal ölçenilen bahalar barada
signallary öñden berlen islenıän baha signaly (maksat signaly) bilen
deñeşdirıär, soñ abzal bu bahalaryñ aratapawut signalyny güıçlendirıär we
ony sazlaıjy enjama göıberıär. Sazlaıjy enjam (hereketlendiriji,
servomotor) berilıän signallara görä mehaniki sazlamany amala aşyrıar,
ıagny öñki ıa-da arka silindrleriñ tizligini sazlap çekimi üıtgedıär( -nji
( -nji
9.İapyk-zynjyrly gözegçilik.
Ölçeıji
sensor sazlaıjy enjamyñ çykyşynda ıerleşıär, ıagny sazlanıan ıerden
soñ.
Şol bir meñzeş sazlaıjy abzallar we bölekler ulanylıar, diñe
signallaryñ saklanıan ıeri aıyrylıar – ıapyk-zynjyrly ulgamda oña hiç gerek
ıok ( -nji
( -nji
Hakyky ölçenilıän bahany
hökman absolıut ululyk ıaly alman ony pozitiw, negatiw ıa-da neıtral signal ıaly alyp bolıar.
Bir wagtda çekmek we tow bermek.
Süıümlere tow berilende bu tow
esasan önümiñ inçe ıerlerde güıçli täsir edıär, sebäbi bu ıerlerde towlaıan
güıje iñ pes garşylyk berilıär. Tow berilen zamany bir-wagtda çekim hem
edilse süıümler ilki bilen galyñ ıerlerden typyp süışmäge
başlaıarlar. Çüñki önümiñ galyñ ıerlerinde süıümleriñ
özara sürtülmesi kiçi bolıar. Süıümleriñ bular ıaly süışmeleri
galyñ ıerleriñ göwrümi
tä inçe ıerleriñki bilen deñleşıänçä dowam eder. Soñunda tow
hemme ıerde deñ ıaıraıan ıagdaıyna ıeter. Düzgünleştirme
yzygider bolup geçıär. Bu düzgünleştirme usuly
Arakesmeli (mıul) egirmede ulanylıar.
başlaıarlar.
Barlag
soraglary: